LEZERSGIDS
Vragen en onderwerpen voor discussie
INVOERING
Lezers verschillen sterk in hun beoordeling vanDe prins, evenals het personage van de auteur, Niccolò Machiavelli, sinds de publicatie van het boek in 1532. In zijn eigen tijd stond Machiavelli bekend als de auteur van geschiedenissen, gedichten en toneelstukken (waaronder een veel geproduceerde populaire komedie). Zeer gerespecteerd als staatsman, vertegenwoordigde hij Florence op buitenlandse missies en schreef rapporten die bewonderd werden om hun stijl en inhoud. Maar de katholieke kerk bekritiseerde Machiavelli vanwege zijn kritiek op het christendom en vanwege de toon en inhoud van de politieke raad die hij aanbood, vooral inDe prins. Tegen de zeventiende eeuw was de naam Machiavelli synoniem geworden met duivelse sluwheid, een betekenis die het nog steeds draagt. Moderne lezers vertonen dezelfde ambivalentie over Machiavelli zelf, afwisselend erkennend dat hij een voorloper is van de discipline van de politieke wetenschappen en terugdeinzend voor de meedogenloze principes die hij vaak verwoordt. Beide opvattingen over Machiavelli, als vernieuwend modernist en cynisch politicus, vinden hun oorsprong inDe prins.
Machiavelli schreefDe prinsin 1513, net nadat hij gedwongen was Florence te verlaten als politieke ballingschap. Opgedragen aan Lorenzo de' Medici, is het boek Machiavelli's advies aan de huidige heerser van Florence over hoe hij aan de macht kan blijven. Het was ook zijn poging, hoewel zonder succes, om een adviserende functie in de Medici-regering te krijgen.De prinswerd pas vijf jaar na de dood van Machiavelli gepubliceerd. Leiders zo divers als Oliver Cromwell, Frederik de Grote, Lodewijk XIV, Napoleon I, Otto von Bismarck en John F. Kennedy hebben de ideeën van Machiavelli gelezen, overwogen en besproken.
Machiavelli's verhandeling breekt duidelijk met de westerse traditie van politieke filosofie die hem voorafging. Te beginnen met Plato en Aristoteles, hielden de denkers van deze traditie zich bezig met kwesties van rechtvaardigheid en menselijk geluk, en met de constitutie van de ideale staat. Tot het laatste hoofdstuk,De prinsis een schokkend directe handleiding voor heersers die ofwel de controle over een nieuwe staat willen vestigen en behouden, ofwel een bestaande willen overnemen en controleren. In plaats van zijn advies te baseren op ethische of filosofische principes, baseert Machiavelli zijn politieke programma op praktijkvoorbeelden. Bij het uitleggen wat een prins wel of niet moet doen om zijn ambities na te streven, citeert Machiavelli de acties van bekende historische en hedendaagse leiders, zowel succesvol als niet succesvol. DoorDe prins, wil Machiavelli expliciet een onsentimentele analyse geven van feitelijk menselijk gedrag en het gebruik van macht. "Ik heb het juist geacht", schrijft Machiavelli over het gedrag van een prins jegens zijn onderdanen, "om de dingen in werkelijkheid weer te geven zoals ze zijn, in plaats van zoals ze worden voorgesteld" (p. 49).
De nauwkeurigheid van Machiavelli's kijk op de menselijke natuur en de sociale wereld is discutabel. Is Machiavelli gewoon helderziend en objectief, of geeft hij valse rechtvaardigingen voor de ergste impulsen van degenen die macht zoeken? InDe prins, de resultaten van acties zijn waar het om gaat. Moord, het aanzetten tot ruzies tussen burgers, het kopen van tijdelijke loyaliteiten en verraad: het is allemaal toegestaan—inderdaad aanbevolen—als ze het doel van de prins om de macht te verwerven en veilig te stellen, bevorderen. Volgens Machiavelli rechtvaardigt het behoud van de staat dergelijke acties, aangezien de staat noodzakelijk is om veiligheid, vrede en orde voor de mensen te waarborgen. Hij zet de ambities van de prins en de behoefte van het volk aan orde naast elkaar en ziet beide als complementair. Misschien zijn ze dat wel, of misschien is deze vergelijking slechts een egoïstische manier voor degenen die hunkeren naar macht om onrecht te verdedigen. In welke mate de middelen die Machiavelli promoot inDe prinsworden gerechtvaardigd door het doel, en of de middelen daadwerkelijk het doel bewerkstelligen, blijven open vragen.
Machiavelli's kijk op het Italië van zijn tijd—"leiderloos, wetteloos, verpletterd, geplunderd, verscheurd, onder de voet gelopen" (p. 83)—onderschrijft het advies dat hij geeftDe prins. Het brengt hem er ook toe zijn verhandeling te beëindigen met een "Aansporing om Italië te bevrijden van de barbaren." Machiavelli roept op tot "een nieuwe prins ... om een nieuwe orde te introduceren" (p. 82) die eenheid en stabiliteit zou brengen in de vaak strijdende stadstaten van het Italiaanse schiereiland. In dit gedeelte vanDe prinsen in sommige van zijn andere geschriften lijkt Machiavelli idealistischer en vriendelijker tegenover een regeringsvorm die burgers inspraak zou geven. In zijnVerhandelingen, schetst Machiavelli de ideale regering als een republiek die groepen met verschillende meningen openlijk laat spreken.
Machiavelli bereidt zo de weg voor een blijvende discussie onder zijn lezers. Kan hij het best worden begrepen als een zoeker naar eenheid en vrede, bezorgd om zijn advies praktisch en effectief te maken? Is hij een opportunist die hulp en troost biedt aan potentiële tirannen? Doe de morele en politieke doelen die hij schetst in het laatste hoofdstuk vanDe prinsrechtvaardigen de acties die hij in de voorgaande hoofdstukken bepleit? Deze vragen lijken voorbestemd om bij ons te blijven zolang het boek van Machiavelli een centrale plaats blijft innemen in het moderne politieke denken.
OVER NICCOLÒ MACHIAVELLI
Wat we weten over het persoonlijke karakter van Niccolò Machiavelli (1469-1527) staat op gespannen voet met het verraad dat wordt geïmpliceerd in het bijvoeglijk naamwoord dat is afgeleid van zijn naam. Er zijn aanwijzingen dat Machiavelli een oprecht man was, een goede vader en een echtgenoot die in liefdevolle harmonie leefde met zijn vrouw, Marietta Corsini, die hem zes kinderen schonk. Machiavelli was zijn hele leven een ijverige republikein. Hij diende Florence met compromisloos patriottisme als een effectieve senior administrateur en diplomaat. Maar zijn doelbewuste dienst aan de republiek Florence eindigde toen het leger van de Heilige Liga van paus Julius II de Medici-familie aan de macht bracht als welwillende despoten van de stad. Bij de daaruit voortvloeiende politieke zuivering verloor Machiavelli niet alleen zijn positie in het stadsbestuur, maar toen begin 1513 een samenzwering tegen de Medicis werd ontdekt, werd hij ook beschuldigd van medeplichtigheid, simpelweg omdat zijn naam op een lijst stond die van de samenzweerders was overgenomen. In de gevangenis gegooid en onderworpen aan het soort marteling dat onschuldige mannen dwong hun schuld te bekennen, handhaafde Machiavelli niettemin zijn onschuld en werd uiteindelijk vrijgelaten.
Gereduceerd tot armoede, en met beperkingen op zijn verplaatsingen in de stad, zocht Machiavelli zijn toevlucht in het kleine landgoed, buiten Florence, dat hij van zijn vader had geërfd. Daar produceerde hij niet alleenDe prins, dat hij tussen de lente en de herfst van 1513 voltooide, maar ook een verscheidenheid aan politieke commentaren en geschiedenissen en een aantal goed ontvangen literaire werken. Na de dood van paus Julius II in 1513 werd de zoon van Lorenzo de'Medici (de Grote genoemd) paus Leo X—een van de drie pausen die de Medici-familie voortbracht. Het was Machiavelli's hoop dat door te wijdenDe prinsaan Lorenzo de'Medici, zoon van de beroemdste van alle Medici's, zou hij een ambt krijgen dat hem terug zou brengen in het openbare leven. Die hoop was ijdel. Machiavelli stierf op 58-jarige leeftijd, nog steeds verbannen uit Florence.
DISCUSSIEVRAGEN
VOOR VERDERE REFLECTIE
GERELATEERDE TITELS
Naar SamuëlEnik koningen(Oude Testament);Mattheüs 22(Nieuwe Testament)
Deze boeken in de Bijbel gaan over de spanningen tussen religieuze en politieke loyaliteiten.
Aristoteles,Politiek
In deze verkenning van de ideale staat is Boek V, over het behoud van politieke macht, een bijzonder relevant antecedent voor Machiavelli.
Thomas Hobbes,Leviathan(1651)
De auteur presenteert een grimmige visie op mensen in hun natuurlijke staat, die de basis wordt voor zijn argument dat een praktisch almachtige regering nodig is om een basisniveau van rechtvaardigheid en elementaire vrijheden te waarborgen.
John Locke,De tweede verhandeling van de burgerregering(1690)
Hoofdstuk 14 gaat in op de omstandigheden waaronder de overheid kan handelen in strijd met de wet of bij gebrek aan wet. Hoofdstuk 19 betreft het recht van het volk om een heerser of regering omver te werpen wanneer een van beide zijn macht heeft misbruikt.
James Madison, "The Federalist nr. 10" (inDe federalist) (1787-88)
Dit essay behandelt het probleem van facties die zich onvermijdelijk ontwikkelen onder burgers en de manieren om hun nadelige effecten te beheersen zonder inbreuk te maken op de vrijheid.
Plato,De staatsman
Een van Plato's belangrijkste politieke filosofische werken, deze dialoog onderzoekt de aard en deugdzaamheid van een koning of staatsman.
Meer informatie over de prins
afdrukken